Qlütenin Zərərləri və Qlütenə Həssas İnsanlar Üçün Qlüten­siz Qidalanmanın Əhəmiyyəti

Qluten dediyimiz maddə, məlum olduğu kimi, bir zülal növüdür və əsasən buğda, arpa və çovdar kimi taxıllarda mövcuddur. Qlüten bu taxılların əsas tərkib hissəsi olub xəmirə elastiklik və yapışqanlıq verir. Ən çox ağ buğda unu tərkibində rast gəlinir. Cəmiyyət olaraq biz əsrlərdir çörək istehlakı vərdişinə sahibik, lakin soba çörəyi və digər buğda əsaslı məhsullar, tərkibindəki qlüten səbəbi ilə sağlamlıq üçün risklər daşıyır.

Mütəxəssislər dəfələrlə xəbərdarlıq edirlər ki, çörək və şəkərli qidalar sağlamlıq üçün zərərlidir. Çörəyin qlisemik indeksi (GI) çox yüksəkdir. Bu o deməkdir ki, çörək tez doyma hissi yaratsa da, qandakı şəkər səviyyəsini sürətlə artırır və qısa zamanda aclıq hissi geri qayıdır. Bu da insulin müqaviməti, artıq çəki, tip 2 diabet kimi problemlərə yol aça bilər.

Qlütenin Orqanizmə Təsiri

Qlüten, sağlam insanların belə həzm sisteminə mənfi təsir göstərə bilər. Çox zaman şişkinlik, qəbizlik, həzm problemləri, xroniki yorğunluq, dəri səpgiləri kimi əlamətlərlə özünü büruzə verir. Lakin bəzi insanlar üçün qlütenin təsiri daha ağırdır — bu halda söhbət çölyak xəstəliyindən gedir.

Çölyak Xəstəliyi: Qlütenə Qarşı Həssaslığın Ən Ağır Forması

Çölyak xəstəliyi – bu, autoimmun bir xəstəlikdir. Orqanizm qlüteni yad maddə kimi qəbul edir və bağırsaq divarlarını zədələyir. Nəticədə bağırsaq selikli qişası zədələnir və qidaların sorulması pozulur. Bu xəstəliyin simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

• Tez-tez ishal və ya qəbizlik

• Qida maddələrinin sorulma pozuntusu (dəmir çatışmazlığı, B12 vitamini azlığı və s.)

• Kəskin arıqlama və əzələ zəifliyi

• Dəri xəstəlikləri (məsələn, dermatitis herpetiformis)

• Uşaqlarda inkişafdan qalma

Çölyak diaqnozu qoyulmuş şəxslər üçün qlütensiz pəhriz ömürlük tətbiq olunmalıdır. Onlar hətta az miqdarda qlütenlə təmasdan belə ciddi reaksiya ala bilərlər.

Qlüten­siz Qidaların Seçilməsində Diqqət Ediləcək Məsələlər

Bazarda “qlütensiz” kimi təqdim edilən məhsullar çoxdur, lakin onların hamısı həqiqətən təhlükəsiz deyil. Xüsusilə çölyak xəstələri və qlütenə həssas şəxslər yalnız sertifikatlı və rəsmi olaraq “qlütensiz” etiketi olan məhsullardan istifadə etməlidirlər.

Nəyə diqqət etməli?

• Etiketində “GLUTEN FREE” və ya “Qlütensiz” yazısı olmalıdır

• Sertifikatlı orqanlardan təsdiq nişanı olan məhsullar daha etibarlıdır

• Məhsulun istehsal prosesində buğda, arpa və çovdarla təmasdan uzaq olması vacibdir

• Çapraz çirklənməyə qarşı qorunmuş istehsal şəraiti qeyd olunmalıdır

Nəticə

Qlüten, bəzi insanlar üçün ciddi sağlamlıq problemi yaradan zülaldır. Çölyak xəstələri və qlüten həssaslığı olan şəxslər üçün qlütenli məhsullar təhlükəlidir. Sağlam insanlar belə, qlisemik indeksi yüksək olan buğda məhsullarından uzaq durmaqla, daha balanslı və enerjili həyat sürə bilərlər.

Qlütensiz məhsullar seçərkən etiketlərə diqqət yetirmək və yalnız sertifikatlı qidaları istehlak etmək həm sağlamlığınız, həm də rahat həzm üçün olduqca vacibdir.